Merksem-herdenking

Antwerpen was al bevrijd op 4 september 1944, maar Merksem moest nog een maand bang afwachten op zijn bevrijding. De Duitsers hadden zich verschanst ten noorden van het Albertkanaal en op het dak van de "Belga" (tabaksfabriek) stond een zwaar geschut dat de Engelsen nog aan de zuidelijke kant van het kanaal en de IJzerlaan tegenhield. De bruggen over het Albertkanaal aan het Sportpaleis en de zogenaamde brug van den azijn even verder zuidwaarts, werden gedynamiteerd door de terugtrekkende Duitsers.

De Engelse soldaten moesten zich verschansen en dekking zoeken achter de stenen muurrelingen van de IJzerlaanbrug en zo schoorvoetend oprukken. Omdat enkele Duitse soldaten aan de elektriciteitscentrale naast het Albertkanaal werden gedood, namen Duitse SS-troepen bloedig wraak.

Op 6 september werden 21 arbeiders van de elektriciteitscentrale een voor een door een gat in de muur naar buiten gestuurd. Aan de andere kant van de muur stonden SS’ers om hen in koelen bloede neer te schieten. De arbeiders hadden geen schijn van kans. Ze werden vermoord zonder ondervraging, zonder verweer.

Een dag na de gruwelijke moord viel er nog een 22e slachtoffer in de centrale. Hij had zich die nacht nog kunnen verstoppen voor de Duitsers in de centrale maar werd ’s morgens toch gevonden. De 22 slachtoffers werden pas op 13 oktober eervol begraven. Een monument in de Straalstraat herinnert ons vandaag nog aan deze gruwelijke oorlogsmisdaad. Aan het herinneringsmonument is nog jaarlijks een bijeenkomst.

Op 3 oktober 1944 konden de geallieerden, na de mislukte Operatie Market Garden, het Albertkanaal oversteken. Merksem werd bevrijd en en de geallieerden konden via de Bredabaan oprukken naar het noorden. Hoewel Merksem nu vrij was bleven de Duitsers tussen 14 oktober 1944 en 14 maart 1945, V1 en V2-raketten afvuren op Merksem. Hoewel deze eigenlijk bedoeld waren voor Antwerpen en de haven, bleef Merksem en de randgemeenten niet gespaard van het oorlogsleed.

Op 1 januari 1983 hield de zelfstandige gemeente Merksem op te bestaan en werd ze bij Antwerpen gevoegd.

6 September 1944
Centrale l‘Escaut te Merksem

Koninklijke Kring voor Heemkunde Merksem vzw

Op vrijdag 13 oktober 1944 werden de slachtoffers van de elektriciteitscentrale met militaire eer overgebracht naar het kerkhof in de Van Heybruckstraat en daar op het ere-park begraven.
De droevige stoet heeft de fabriek verlaten en gaat naast het viaduct in de richting van de Deurnebaan. 

Onthulling van het monument voor de slachtoffers van de elektriciteitscentrale op 06 september 1945

Vaandels van de weerstandsgroeperingen bij het monument

Militaire en burgerlijke overheid bij de gedenkplaat in de straalstraat.